آرامگاه خواجه ربیع در مشهد
نوع گردشگري : مكان زيارتي ، بناي تاريخي ، بناي هنري
واقع : داخل شهر مشهد
دسترسي : آسان
وسيله حمل و نقل موجود : ماشين شخصي ، تاكسي ، اتوبوس ، تاكسي آنلاين
آدرس : استان خراسان رضوی، مشهد، خواجه ربیع، انتهای بلوارخواجه ربیع
تلفن خواجه ربيع : 37419136-051
فهرست مطالب :
مشخصات گردشگري آرامگاه خواجه ربیع
مشخصات عمومي آرامگاه خواجه ربیع
اهميت زيارتي آرامگاه خواجه ربیع
اهميت هنري بنا خواجه ربیع
اهميت تاريخي بنا خواجه ربیع
آدرس آرامگاه خواجه ربیع
مشخصات عمومي آرامگاه خواجه ربیع :
این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ باشمارهٔ ثبت ۱۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . مزار خواجه ربیع که در اصل به باغ ربیع شهرت داشته یکی از آرامگاه های مهم شهر مشهد محسوب می شود و از جهات زيارتي ، بناي معماري و تاريخي مورد توجه مسافرين قرار ميگيرد
روستایی که باغ آرامگاه خواجه در آن واقع شده بوده است « حسین آباد خواجه ربیع » نام داشته و از جمله موقوفات مزار خواجه می باشد. اداره باغ و مزار خواجه ربیع در قرن اخیر بر عهده آستان قدس رضوی است، در حالی که پیش از آن متولی خاص داشته است. در وقف‌نامه قابل تأملی که از مدرسه پریزاد مشهد با تاریخ ۸۲۳ ه. ق باقی است، بانی آن مدرسه (پریزاد خانم) از اعقاب خواجه ربیع معرفی کرده است. این مجموعه در تاریخ 15/10/1310 توسط سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده و شماره ثبت آن 142 می باشد.
اهميت زيارتي آرامگاه خواجه ربیع
ربیع ابن حثیم مشهور به خواجه ربیع از طایفه بنی اسد و ساکن کوفه از زمره ياران هشتگانه صدر اسلام و همچنین از یاران حضرت علی علیه السلام بوده است. وی ضمن ارادت به حضرت علی (ع) ظاهرا از خویشان معاویه بن ابوسفیان هم بوده است. بنابراین در سالهای پایانی خلافت امام علی عليه السلام و بروز اختلاف میان ایشان و معاویه, به قصد انزوا و دوری از نزاع طرفین، عراق را به قصد ایران و خراسان ترک کرده است.
او در سال های پایانی عمر ساکن شهر نوغان شده است. نهایتا در سال 63 قمری در یک فرسنگی شمال نوغان که اینک مزار اوست مدفون شده است.
با توجه به زمان در گذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر کنونی است.
مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی شناخته شده و محترم و زیارتگاه عام مسلمانان اعم از شیعه و سنی بوده است.
اهميت هنري بنا خواجه ربیع
آرامگاه خواجه ربیع از نظر هنری نیز جایگاه والایی دارد زیرا کاربرد کاشی‌های رنگارنگ در نمای خارجي نقاشی‌های طلایی رنگ بر رویه دیواره داخلی و نیز دو کتیبه به خط علیرضا عباسی – خوشنویس بزرگ عهد صفوی – جلوه خاصی به آن بخشیده‌است.
این دو کتیبه زیبا با تاریخ‌های ۱۰۲۶ و ۱۰۳۱ ه.ق در داخل گنبد و ساقه خارجی آن سالهای احداث و تزیین بنا را می‌نمایاند. کاشی کاری بنا از نوع یک رنگ و معرق و زیر رنگی است که نقش‌های زیبای هنری و گیاهی و کتیبه‌ها را شکل داده‌اند.
مقبره خواجه ربیع دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر بر روی بنایی چهار ایوانی بنا شده است و گنبد بنا پوشیده از کاشی‌های زیبای فیروزه‌ای است، درون بنا هم مزین به نقاشی‌های طلایی رنگ است.
طرح آرامگاه در نمای بیرونی هشت ضلعی و در درون چهار ایوانی است. از انتهای ایوانهای اضلاع بزرگ راهروهایی به درون باز شده‌اند. بر فراز بنا گنبد فیروزه‌ای رنگ قرار گرفته‌است که ارتفاع گنبد تا کف ۱۸ متر می‌باشد. از میان دیوار و پشت ایوانهای چهارگانهٔ اصلی، چهار ورودی وجود دارد که به شاه‌نشین‌ها راه دارند و ورودی اصلی از یک ایوان بلند تشکیل گردیده‌است که در دو طاق‌نما در پایین و بالا ایجاد شده و در میان طاق‌نماها، درِ ورودی و پنجرهٔ مستطیل شکلی جاسازی گشته‌است همچنین نمای خارجی بنا نیز، از تزئینات جالب و چشمگیری برخوردار است که عمدهٔ تزئینات آن به صورت معقلی انجام شده‌است و تزئینات کاشی‌کاری در زیز ایوان نیز، به مجموعهٔ بنا جلوهٔ خاصی بخشیده‌است
اهميت تاريخي بنا خواجه ربیع
شاه عباس صفوی در اوایل سده یازده قمری با توصیه و مشورت شیخ بهایی دستور احداث مقبره‌ای باشکوه برای خواجه را صادر کرد. اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع همان است که در سالهای ۱۰۲۶ تا ۱۰۳۱ ه.ق به امر شاه عباس و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام «میرزا افلغ» احداث شده‌است.
جد قاجارها ( فتحعلی خان ) نیز که در سال 1139 قمری توسط نادرقلی افشار در همان باغ کشته شده زیرگنبد مقبره خواجه مدفون است. بدین سبب در دوره قاجاریه توجه ویژه ای به این مزار معطوف شده است
آدرس آرامگاه خواجه ربیع
آرامگاه خواجه ربیع در انتهای خیابان خواجه ربیع و در شمالی ترین بخش مشهد واقع شده است.بنای این مقبره با شکوه و زیبا در باغی وسیع و مصفا در حاشیه شمالی شهر مشهد است.
دسترسی اصلی به مقبره از طریق خیابان خواجه ربیع و از جنوب آن مسیر می باشد. و سایر دسترسی های اطراف آن معابر فرعی گلشاد و ابوذر است.
